Fehmi Koru: Afrika’da, ABD ve Fransa’nın sessiz kaldığı, Rusya destekli yeni ve tuhaf bir askeri darbe…
Fehmi Koru*
Bizde 1997’de sahneye konulan askeri müdahale siyasi tarihimize ‘post-modern darbe’ olarak geçti. ‘Darbe’ olmasına darbeydi ama askerler bizzat iktidara gelmek yerine Milli Güvenlik Kurulu’nu toplayıp oradan hükümete gönül rızasıyla yapması mümkün olmayan bir ödev listesini karar olarak çıkarttılar ve ardından da seçimle iş başına gelmiş hükümeti istifaya zorladılar. Sonrasında da istedikleri türden bir hükümeti dönemin cumhurbaşkanına kurdurttular…
‘Post-modern darbe’ adı o askeri müdahaleye uyuyor.
Nijer’de meydana gelen ve halen sonuçlanmamış olan müdahaleye ne ad verilir merakındayım…
Afrika’da son üç yıl içerisinde tam altı ülkede askeri darbe yaşandı: Çad, Mali, Gine, Sudan, Gambiya, Burkina Faso… Bunlardan dördü başarılı oldu.
[Bir araştırmaya göre, Afrika’daki çeşitli ülkelerde, 1950’den sonra, yaklaşık 200 darbe girişimi yaşanmış bulunuyor. Hepsi başarılı değil bu girişimlerin; araştırmayı yürütenler yedi günden fazla sürmüş olanları ‘darbe’ sayıyorlar…]
Nijer’de darbeci askerler ve darbeyi destekleyen kitleler başkanlık sarayı etrafında mevzilenmiş durumdalar; ancak Cumhurbaşkanı Mohamed Bazoum’a ulaşamadıkları için yeni rejimi ilan edemiyorlar.
Sebebi, 2021 yılında cumhurbaşkanı seçilen Bazoum’un, darbe geleneği olan bir kıtada, kendisi seçilmeden kısa süre önce ülkesinde de bir darbe girişimi yaşanmışken, başına gelebileceği hesap ederek aldığı tedbir.
Makam odasının kapısını kurşun işlemez zırhla kaplattırmış Bazoum ve bir haftadır oradan çıkmıyor, çıkmasını sağlamak için kapısına kadar gelenleri de içeriye almıyor.
Darbeciler devlet başkanlarının cep telefonunun şarjının bitmesini bekliyorlar.
Cumhurbaşkanı Bazoum günlerdir kendisini koruyup kollayacaklarını düşündüğü iç ve dış müttefiklerini telefonla arayıp yardımına gelmelerini rica ediyor.
Bazoum’un ülke içerisindeki müttefikleri de asker. İş başına geldikten sonra terörle mücadele birliğini kendisine sadık bir birim haline getirmiş, komutanlığına da sadık bildiği bir subayı atamış. Ancak terörle mücadele birliği, görevleri gereği, ülkenin uzak bölgelerinde teröristlerle mücadele halinde ve yolları darbeciler tarafından kesildiği için başkente gelemiyorlar.
Eski bir kolonisi olduğundan Fransa ile yakın ilişki halinde bir ülke Nijer ve Bazoum da dış destek olarak Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a güveniyor.
Bir de ABD’ye…
Her iki ülke -Fransa ve ABD- pek bir şey yapacağa benzemiyorlar.
Amerika’nın Nijer’de büyükelçiliği var ama büyükelçisi yok. Kongre atanmak istenen kişiye engel çıkardığı için bir yıla yakın süredir Washington Nijer’de temsil edilmiyor. Bazoum ne yapsın, imdadına gelmesini beklediği ABD’ye talebini, darbecilerin görevden aldığı Washington büyükelçisi aracılığıyla ilettiği bir makaleyi Washington Post’ta yayımlatarak Beyaz Saray’a ulaşmaya çalışıyor…
Görevden alınan Nijer’in Washington büyükelçisi Kiari Tinguiri, gazetecilere, ‘‘Batı ile dostluk iyi bir şey ama zor günlerde bir yararı olmuyor’’ açıklamasını yapmış.
Darbe lideri Gen. Omar Tchiani’nin ilk icraatı, Fransa ile 1990’lara dayanan ikili anlaşmaların hepsini geçersiz kılmak oldu. ABD ile ilişkileri de gözden geçireceklerini duyurdu.
Omar Tchiani’nin kişiliği ‘darbe’yi ilginç kılıyor.
Tam 12 yıl boyunca, emrinde bulunan 700 seçkin askerle, gelmiş geçmiş bütün Nijer cumhurbaşkanlarını koruma görevini yerine getirmiş bir subay, Gen. Omar Tchiani…
Muhafız alayı komutanıydı darbe lideri…
Kafası bozulup darbeye kalkışmasının sebebi ise, muhtemel askeri müdahaleye karşı tedbir alma ihtiyacı duyan Bazoum’un, önemli görevlerde bulunan komutanları teker teker değiştirmesine bakıp sıranın kendisine de geleceğini görmesi…
Cumhurbaşkanını koruma görevinin sahibi komutan sadece 700 kişilik birliğiyle ülkede darbe yapmış oldu.
Peki, sarayın etrafındaki kalabalık destekçiler kim?
Darbenin arkasında Rusya’nın olduğu anlaşılıyor; o kitleler de yine Moskova’nın yönlendirdiği insanlar…
Afrika’da son üç yılda meydana gelmiş ve başarılı olmuş dört darbenin dördü de Rus-yanlısı olarak biliniyor.
Darbe üzerine ilk destek açıklaması da zaten Vladimir Putin’den geldi.
Ruslar, Afrika’daki insansız hava araçları ile savaş yürütmesi açısından ABD’nin en önemli üslerinden birini ele geçirmiş oldular.
[ABD ile Fransa’nın IŞİD’in Afrika’daki yapılanmasına karşı savaşa destek olmak üzere Nijer’de 1500’er askeri bulunuyordu. Darbe üzerine o askerler geri çekildi. Yerlerini Ruslar ile Wagner veya ona benzer Rus paralı askerlerinin alması bekleniyor.]
Bizdeki 1997 askeri müdahalesine bilinen sebeplerle ‘post-modern darbe’ adı yakıştırılmıştı; Nijer’deki makam odasına kapanmış kendisini devirmeye gelenleri içeri sokmayan ve cep telefonuyla destek arayışını sürdüren cumhurbaşkanına karşı girişilen müdahaleye ne ad verilebilir?
Türkiye darbelere karşı, herhalde Nijer’dekine de karşıyızdır ama Rusya ile dost Türkiye… Rusya ise seçilmiş cumhurbaşkanını devirme girişimindeki darbeyi ilk destekleyen ülke…
Ne tuhaf durumlar bunlar…
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden aynen alınmıştır.
