Öfke gösterme biçimi genellikle cinsiyetlere göre farklılık arz eder. Erkeklerin öfke duymaları ve bunu açıkça belli etmeleri toplum tarafından oldukça normal karşılanırken, kadınların öfkeleniyor olması bile sorun kabul edilir ve kadınların daima verici, alttan alan ve sabreden taraf olması beklenir. Bunu yapmaktan imtina edenler için ise acımasız eleştiriler yapılır, korkunç etiketler yapıştırılır.
Dr. Harriet Lerner’ın öfkenin nedenleri ve modelleri üzerinde durduğu Öfke Dansı, önemli ilişkilerde anlamlı ve uzun vadeli değişimler gerçekleştirmeyi sağlayacak özel stratejiler sunuyor. Yazar, vardığı sonuçları on yıllık klinik araştırmalara, psikanalitik sistemler ve aile sistemleriyle ilgili en son bulgulara dayandırarak, kavga ve suçlamayla ya da sessizlik ve duygusal uzaklaşmayla dışarı vurulan öfkenin, mevcut ilişki dinamiklerini neden ve nasıl koruduğunu gösteriyor. Ayrıca, öfkeyi daha güçlü ve bağımsız bir benlik duygusu kazanmak için kullanma konusunda kadınların yaşadığı zorlukları da dile getiriyor.
Öfkenin ifade şekilleri
Erkekler, öfkelerini ifade ederken dahi bunu, kadınlar aracılığı ile yapmaktan çekinmezler. Dikkat edilirse küfürlerin hemen hepsi kadınların üzerinden geliştirilmiştir. Öfkeli kadınlar itici ve sevimsiz bulunur. Öfkenin sebebinin ne olduğuna bakılmaksızın toplumda ondan uzaklaşma ve uzaklaştırma dürtüsü hâkimdir. Toplumun kadınlara biçtiği konum nedeniyle genellikle kadınlar, kendi benliklerine ve ilişki içinde bulundukları konuma dair netlik gösteremezler. Bu durum, onların ilişkilerini ve öfkelerini farklı kanallara yönlendirmesine neden olmaktadır. Başkasını suçlama, arkadan konuşma, yetersiz yüklenme ya da aşırı yüklenme, takipçi olma, mesafe koyma, ayrılma ve öfkeyi üçüncü şahıslara yönlendirme gibi davranış biçimleri gösterebilirler. Bu tür davranışların tanımını örnekleriyle bulabileceğiniz bu eserde, kadınların yaşamış oldukları örnekleri kendi rehberliğiniz için kullanabilir, ilişkilerinizdeki konumunuzu belirleme ve benliğinizi keşfetme konusunda cesaretli adımlar atabilirsiniz.
Bu kitap bize öfkemizi ilişkilerimizde nasıl yapıcı hale dönüştürebileceğimizi anlatıyor. Bunu yaparken kullandığı kendi deneyimleri ve hastalarından verdiği örnekler kitabın etkileyiciliğini arttırıyor. Öfke, insanın çeşitli duygu durumlarına işaret eden, bastırılmış farklı duygular nedeniyle ortaya çıkabilecek bir histir. Fazla fedakârlık, öfkenin nedenlerinden olabileceği gibi hayatımızda bir şeylerin yolunda gitmediğinin göstergesi de sayılabilir. Kişinin öfkesinin haklı olup olmadığını sorgulaması faydalı cevaplara ulaştırmaz. Bunun yerine neye öfkeli olduğunu ve sorunun ne olduğunu bulmaya çalışması çok daha yararlı olacaktır. “Öfke neden var?” diye sormak anlamsızdır, zira öfke bir şekilde hissedilir. Onun varlığını kabul etmek ve bunu ortaya çıkaran sebepleri anlamaya çalışmak gerekir. Hissedilen, öfke bile olsa, insanı herhangi bir duyguyu hissettiği için suçlamak oldukça yanlıştır.
Öfkenin asıl sebeplerini bulmak
İnsanın sosyal bir varlık olarak daima çevresi ile ilişki içinde olduğunu vurgulayan yazar, bu ilişkilerde, açıklık ve duyguların doğru aktarımı oldukça önemli olduğunu vurguluyor. Ancak kadınlar konumları ve toplumun onlara biçtiğ
i roller nedeniyle pek çok zaman kendi konumlarını belirleyerek ilişkilerini netleştirmede sorunlar yaşarlar. Bu tür sorunlar, öfke duygusunun gelişmesine zemin hazırlarken ilişkilerin daha karmaşık ve tıkanmış hâle gelmesine neden olur. Kadınlar, kendi konumlarını belirlemede zorluk yaşadıkları ve benliklerini geliştiremedikleri için ilişkilerinde ya öfke duygusunu bastırmaya ya da yanlış yönde ifade etmeye eğilimlidir. Asıl sebepler yerine sözde sebeplerin altına gizledikleri öfkeleri, gerçek sorunların gün yüzüne çıkmasını engeller. Bunun sonucunda asıl nedenden uzak problemler ile boğuşmak zorunda kalmalarına karşın, olumlu ve çözüme ulaştıran eylemlerden uzak kalırlar.
Dr. Harriet Lerner tarafından hazırlanan öfkenin ifade ediliş biçimleri, öfkenin altında yatan sebepler ve kadınların ilişkilerdeki konumları hakkında detaylar bulacağınız bu eser sayesinde, kendi ilişkilerinizdeki konumuzu belirleyebilir, neye niçin öfkeli olduğunuzu keşfedebilirsiniz. İlişkiler ve iletişime dair çarpıcı önerilerin yer aldığı kitap, yönetmekte ya da dengelemekte zorlandığınız ilişkileriniz hakkında size rehberlik etmeyi amaçlıyor.
Latife Beyza Kahvecioğlu, Öfke Önemli Bir İşarettir, Kitabın Ortası dergisi, sayı 30.
